Bir yem fabrikasında kalite kontrol planının etkili olabilmesi için aşağıdaki parametrelerin analizlerini içermesi gerekir:
Nem
Nem iki nedenden dolayı önemlidir: Birincisi, nem %10’un üzerindeyse, gıda zehirlenmesi yoluyla hayvanları öldürebilecek kesin bir mikrobiyal enfeksiyon riski vardır. İkinci olarak; eğer bir ürün doğru nem seviyelerine ulaşmazsa (yani: çok kuruysa), istenen miktarı elde etmek için daha fazla ürün gerektiğinden, kârlılık oranı riske girer.
Protein
Hayvanlar büyümek için proteine ihtiyaç duyarlar ve süt inekleri söz konusu olduğunda, bu elementin süt üretmeleri için hayvanların yemlerinde doğru miktarda bulunması son derece önemlidir. Yeterince protein almazlarsa daha yavaş büyürler ve daha az süt üretirler. Bununla birlikte, çok fazla protein de hayvanlar için zararlı olabilir. Bu nedenle yem değirmencilerinin, yemin her hayvan türü için doğru protein içeriğine sahip olduğundan emin olmaları gerekir; bu da daha fazla maliyet verimliliği sağlar.
Yağ
Tüm hayvanların yağa ihtiyacı vardır, ama ne çok fazla ne de çok az. Proteinde olduğu gibi, yağ içeriğini optimize etmek de uygun maliyetlidir.
Lif
Doğru lif içeriği beslenme açısından önemlidir. Lif, referans yöntemin doğruluğu konusundaki karmaşıklıklar nedeniyle belirlenmesi zor bir parametredir.
Nişasta
Bu madde, yemin ana enerji bileşenidir. Daha yüksek nişasta içeriği, genellikle hayvanlar için faydalı olan daha yüksek bir enerji içeriği sağlar.
Enerji
Enerji, doğal olarak hayvanların sağlıklı büyümeleri ve süt veya yumurta üretmeleri için belirli bir miktarda enerjiye ihtiyaç duymaları nedeniyle dikkate alınması gereken hayati bir unsurdur. Yemin kalori değeridir. Tipik olarak bu değer; yemdeki protein, yağ, nişasta ve diğer elementlerden alınan kalorifik değerlerin eklenmesiyle hesaplanır.
Kül
Kül, ürün yakıldıktan sonra geriye kalan şeydir. Pratikte bu terim, yemin mineral içeriğini ifade eder. Bazı mineraller gereklidir; ancak kül içeriği çok yüksekse, bu genellikle yemin daha az enerji içerdiği anlamına gelir.
Amino asitler
Protein, amino asitlerden oluşur. Bu nedenle hayvanların büyümek ve üretmek için amino asitlere ihtiyacı olduğu açıktır. Optimum bir besleme elde etmek için farklı amino asitler arasındaki doğru orantı çok önemlidir.
YEM KALİTESİNİ ETKİLEYEN ELEMENTLER VE RİSKLER
Yem kalitesi çeşitli şekillerde etkilenebilir. Örnekleri aşağıdaki gibidir:
- Nem seviyesi çok yüksekse, hayvan performansını azaltacak ve potansiyel olarak hayvanlar için ölümcül olabilecek mikrobiyal büyüme riski vardır.
- Protein seviyesi çok düşükse hayvanlar beklendiği gibi performans göstermeyecektir. Bu durum bir kez yaşanırsa, çiftçiler farkı göremeyebilir. Ancak devamlı olursa kısa bir süre sonra daha düşük büyüme oranları ve/veya daha az süt veya yumurta üretimi ile görünür hale gelir. Yemdeki yüzde bir puanlık çok düşük protein, piliçlerin fark edilir ölçüde daha yavaş büyümesine neden olabilir (ki bu durum çiftçi için belirgindir). Ekonomik kayıp ciddi olacaktır.
- Yemdeki yüksek protein içeriği hayvanlardan daha fazla nitrojen (amonyum tuzu şeklinde)
geçmesine neden olur. Birçok ülke, nehirleri ve gölleri aşırı gübreleyebileceği ve su arıtma tesislerine yüksek bir yük getirebileceği için nitrojen kullanımında düzenlemeler yapmıştır. Böylece çiftçi çok fazla protein almak yerine optimize edilmiş protein içeriğine sahip olmak ister.
KALİTE KONTROL VE NIR TEKNOLOJİSİNİN ÖNEMİ
Yakın Kızılötesi (NIR) teknolojisine dayalı hızlı analizörler, yem ve evcil hayvan gıda endüstrilerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Başlıca kullanım, girişte ham maddeleri ölçerek yem formülasyonu için doğru analitik girdi sağlamaktır. Birçok değirmen, işlem içi analiz ve nihai ürün kalitesinin doğrulanması için NIR cihazlarını da kullanmaktadır. NIR’ın tam potansiyeline henüz ulaşmamış olmasının belki de en önemli nedeni, önceki cihazların yerel uzmanlık gerektirmesi ve kullanıcıların günde bir ila iki saat numune öğütmek zorunda olmalarıdır. Unity SpectraStar NIR analiz cihazı, kalite kontrolü büyük ölçüde kolaylaştırır ve ürün kalitesinin yanı sıra üretimden tasarruf etmenin yolunu açar. Kullanımı kolay ve güvenlidir, geliştirilmiş ve basitleştirilmiş günlük kullanımı garanti eder. Benzersiz hız, esneklik ve doğruluk sunar. Böylece spesifikasyon dışı üretimi en aza indirir.
Tüm yem fabrikalarının ya kendi laboratuvarı vardır ya da numuneleri harici bir laboratuvara gönderir. Bir NIR cihazı, yıllık üretimi en az 50.000 ton olan tüm yem değirmencileri için çok iyi bir yatırımdır ve daha küçük tesisler için de iyi bir yatırım olabilir. Bir NIR cihazı ile, üretilen her bir bitmiş yem partisinin yanı sıra gelen her bir ham madde partisini analiz etmek mümkündür. Bu işlem, ıslak kimya analizi ile mümkün olmaz. Genel deneyim, bir NIR cihazı satın alan yem fabrikalarının, tedarikçilerinden aldıkları bileşenlerde hızla bir gelişme görmeleridir. Bu tedarikçiler, yem fabrikalarının her içerik sevkiyatını kabul edilmeden önce kontrol etme yeteneğinin farkına varırlar (şartname karşılanmadığında sevkiyatların reddedilmesine yol açar). İşlem birkaç saat sürdüğü için laboratuvar yerinde olsa bile ıslak kimya analizi ile bu mümkün değildir.
