BUĞDAY

Buğday üretimi, çeşitleri, özellikleri, faydaları ve buğday analiz cihazları

Buğday Nedir?

Buğday bütün dünyada ıshahı yapılmış tek yıllık otsu bir bitkidir. Karasal iklimi tercih eder. Mısır ile birlikte dünya çapında ikinci en fazla ekimi yapılan tahıldır. Bunları pirinç takip eder. Buğday; un, yem üretilmesinde kullanılan temel bir besin maddesidir. Kabuğu ayrılabileceği gibi kabuğu ile de öğütülebilir. Buğday aynı zamanda çiftlik hayvanları için bir yem maddesi olarak da yetiştirilmekdedir. Hasattan sonra atık ürün olarak saman balyası çıkar.

Buğday, hemen hemen her devirde insanların en önemli gıda maddesini teşkil etmiştir. Beslenme için lüzumlu olan nişasta ve proteinli maddeleri oldukça uygun bir oranda (1/6) ihtiva etmesi, bu bitkinin ziraatte en başta yer almasına sebeb olmuştur.Yeryüzünde ziraate tahsis edilen arazinin yarısından fazlası (% 55) tahıl bitkilerine ayrılmış bulunmaktadır.

Buğday taneleri tohuma benzemekle beraber hakikatte birer meyvedir. Meyve kabuğu (perikarp) tohum kabuğu (testa) ile yapışmış durumdadır. Bu tip meyvelere Karyops denir. Tohum kabuğu altında 1-2 sıralı protein tabakası bulunur. Bunu nişastaca zengin olan endosperma (besi doku) takib eder. Besi dokunun bir ucunda yağ ve protein ihtiva eden embriyo bulunur. Buğdayın bin tanesinin ağırlığı 30-50 gr arasındadır.

Buğday taneleri renk bakımından sarı kırmızı ve beyaza yakın renktedir.

Buğday (triticum) cinsi 8-10 türe ayrılmakla beraber, bu türlerin pekçok çeşitleri vardır.Morfolojik ve fizyolojik vasıflar dikkate alınarak yeryüzünde topyekün 3000 buğday çeşidi tespit edilmiştir. Yalnız Türkiye’de bulunan çeşitlerin sayısı 500’den fazladır.

Buğday parametrelerini analiz edin

Buğday Üretimi

Buğday nisbeten sıcak ve orta iklimleri sever. Fakat buğdayın bol çeşitlerinin bulunması, ona geniş bir yetişme alanı sağlamıştır. Buğday, çimlenmesi için 3-4 derece ısı ister. Toprak ısısı 12-15 derece olduğunda, ekilen buğday 7-10 günde toprağın yüzüne çıkar ve bu ısı altında büyüyerek kardeşlenir. Genel olarak buğdayın kışa dayanması fazladır. Birçok buğday çeşitleri eksi 15-20 derece soğuklara dayanabilir. Kamışlanma zamanında yağan yağmurlar buğdayın verimini artırır. Kireçli-tınlı, kireçli, killi ve humuslu olan tınlı topraklar yetişmesine en uygun topraklardır. Buğday, hafif ve kumsal topraklarda iyi yetişmez. Buğday ekilen tarlalarda, (çapa bitkileri-buğday), (baklagil bitkileri-buğday) veya (nadas-buğday) sırasına göre ekmek en verimli şekildir. Buğdaydan sonra da nadasa bırakmadan tekrar buğday ekilirse verim düşer. Buğday tarlalarına çürümüş çiftlik gübresi verilir. Gübrenin yakma tehlikesini dikkate almalı, onun için çiftlik gübresini çok vermemelidir. Çiftlik gübresi bulunduğu yerlerde, fenni gübrelerden amonyum sülfat vermek gerekir. Yalnız azotlu gübrelerden beklenen neticenin alınabilmesi için yeter miktarda da potaslı ve fosforlu sun’i gübrelerin de verilmesi lazımdır. Toprağın durumuna göre, dönüme 3-10 kilo azotlu, 4-5 kilo potaslı ve 4-5 kilo kadar da fosforlu sun’i gübrelerden verilir.

Buğdayın ekimi:

Tohumluk olarak, çimlenme gücü yüksek, iri, dolgun ve temiz tohumların seçilmesi ve bunların ekimden önce ilaçlanması önemlidir. Sürülerek hazırlanmış tarlaya, ekme ya serpme veya tohum ekme makinalarıyla yapılır. Makina ile ekmede sıralar arasında 18-20 cm kadar aralık bırakılır. Ekilen topraklar toprakla kapatılır. Buğday tohumları çimlendikten sonra, gerekli zamanlarda ihtiyaca göre sulama yapılır.Yabancı otlardan temizlenir. Buğday için biçim zamanı "sarı erme" zamanıdır. Yani son yeşillik izleri kaybolduğu zaman biçilir.

Kullanıldığı yerler:

Buğday ekmek ve birçok hamurlu yiyecekler için en iyi un veren bir tahıldır. Buğday tanesinde ortalama % 13 su, % 51 nişasta, % 9 protein, % 2 yağ, % 1,8 mineraller bulunur. Buğday nişasta imaline çok elverişlidir.

Ülkemizin yıllık buğday üretimi:

Yıldan yıla değişmekle birlikte ortalama yıllık buğday istihsali 20.500.000 ton kadardır. Ülkemizde birkaç il haricinde her yerde yetiştirilmektedir. En çok orta ve Güney-doğu Anadolu bölgelerinde buğday ziraati yapılmakta ve Türkiye’nin buğday üretiminin % 60’ı bu iki bölgeden sağlanmaktadır.

Dünya üretimi:

Dünya buğday üretiminin en büyük kısmını, Rusya Federasyonu, ABD ve Çin sağlamaktadır. Başlıca buğday ihracatçı ülkeler ise Arjantin, Avustralya, Kanada ve ABD’dir. 1990 senesinde dünyada toplam buğday üretimi 598.596.000 tona ulaşmıştı Dünya buğday ticareti milletlerarası konferanslarla (1949 ve 1953 Washington Antlaşmaları) buğday fiyatları ayarlanarak pazarları bölüşülmüştür. Dünya nüfusunun hızla artması, Güney Yarımküre ülkelerinde ve Hindistan’da, ürün alınmasının düzensizliği sebebiyle kolayca çözülemeyen bir beslenme problemi ortaya koymaktadır.

Buğday parametrelerini analiz edin

Buğday Çeşitleri

Ülkemizde çok sayıda ve farklı buğday türü yetiştirilmektedir. Geçmişte daha fazla türü bulunan buğday çeşitlerinin koşulların değişmesi ile birlikte günümüzde sayıları azalmıştır. Özellikle son 50 yıl içerisinde ekmeklik buğday türlerine ağırlık verilmeye başlanmıştır.

Ekmeklik buğday (Triticum Aestivum) türü sıklıkla sarı ya da beyaz renklerinde, ufak taneli, hem yaz hem de kış ekilebilen buğdaylardandır. Ekmeklik buğdayda nişasta oranı da diğer buğday türlerine göre daha fazla olmaktadır. Ayrıca aynı türden olan ancak beyaz ya da sarı taneli değil de kırmızı taneli olan ve sadece kışlık ekilen sünter adında buğdaylar da mevcuttur.

Bir diğer tür olan makarnalık buğdaylar (Triticum Durum) ise Orta Anadolu, Güney Anadolu ve Trakya’da yetişme türlerine bağlı olarak farklı isimler ile adlandırılmaktadır. Buna göre de gruplara ayrılmaktadır.

Makarnalık buğdayların taneleri diğer buğday türlerine göre çok daha iridir ve kehribar rengindedir. Makarnalık buğdaylardan irmik alabilmek için daha çok züccaci taneli olanlar seçilmektedir.

Bilinen diğer bazı buğday türlerine yer verecek olursak; bisküvilik veya topbaş buğday (Triticum Compactum), doğu buğdayı (Triticum carthlicum), gernik (Triticum dicoccon), kaplıca buğdayı (Triticum monococcum), Polonya buğdayı (Triticum polonicum), kavuzlu buğday (Triticum spelta), İngiliz buğday (Triticum turgidum).

Bunların dışında buğdayı sertlik derecesine göre sert ve yumuşak; tane rengine göre kırmızı ve beyaz; ekilme zamanına göre yazlık ve kışlık buğday olmak üzere sınıflandırabiliriz.

Buğday parametrelerini analiz edin

Buğday Özellikleri

Buğday taneleri uzunca ya da toparlak halde bulunabilmektedir. Bir buğday tanesinin içerisinde su dışında protein, selüloz, yağ, enzim ve çeşitli vitaminler yer almaktadır. Bu maddelerin buğday tanesinde bulunma oranı ise yetiştirildiği bölgeye ve yetiştirilme türüne göre değişkenlik göstermektedir.

Buğday taneli bitkiler grubuna girer. Tek yıllık bir bitkidir. Çukurova, İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yetişir. Buğday da yaklaşık olarak %66-76 oranında karbonhidrat, %6-22 oranında protein bulunur. Ayrıca B1 vitamini açısından önemli bir kaynaktır. Demir ve çinko minerallerini de içerir.

Buğday tanesi 3 kısımdan oluşur. Endosperm, embriyo ve kepek. Kepek, tane de yaklaşık olarak %14,5 oranında bulunur. Niasin, B1 ve B2 vitaminlerini ve pantotenik asit içerir.  Lif açısından zengindir. Endosperm, buğday tanesinin nişastalı kısmıdır. Un üretiminde kullanılır. Tanedeki oranı yaklaşık olarak %81-84’dür. Embriyo, buğday tanesinin %2,5-3,6’lık kısmını oluşturur. Diğer kısımlara göre daha çok protein ve yağ içerir.

Buğday parametrelerini analiz edin

Buğday Faydaları

Ülkemizde yaygın olarak kullanılan buğdayın birçok faydası bulunmaktadır. Besleyici özelliği ile bilinen buğdayda fazlasıyla karbonhidrat, protein ve B vitamini bulunmaktadır. Buğdayda ayrıca demir ve çinko mineralleri de mevcuttur.

Buğdayın sağlık açısından bilinen faydalarından bazıları şunlardır;

  • Buğday genel olarak sağlığımız için faydalı olan vitamin ve mineralleri içermektedir. İçerisinde bulunan mineraller organlarımızın daha sağlıklı şekilde çalışmasını sağlar.
  • Saç ve cilt sağlığı için çok önemli bir besindir. Saçları koruyan bileşen ve mineralleri içermektedir. Bunlardan en önemlisi de çinkodur. Çinko saç dökülmesini önler, daha sağlıklı ve hızlı uzamasını sağlar. Çinko eksikliği ise sindirim, üreme, bağışıklık ve sinir sisteminde bir takım bozukluklara yol açmaktadır.
  • Selenyum açısından zengin olan besin cildin beslenmesini, daha sağlıklı, parlak ve canlı görünmesini sağlar. Aynı zamanda cildi güneşin zararlı ışınlarından korur. E vitamini açısından da zengin olan besin cilde esneklik vererek, yaşlanmayı geciktirir.
  • Ciltteki akne ve sivilcelerin geçmesine yardımcı olur. Birçok kozmetik ürünün içerisinde buğday özü olduğuna dikkat etmişsinizdir. Eski zamanlarda da cilt sorunlarını çözmek amacıyla ezilerek lapa yapıldığı ve maske şeklinde uygulandığı bilinmektedir.
  • Lif oranı yüksek olan besin bağırsak hareketlerini düzenler, sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlar. Kronik kabızlık sorununa iyi gelir.
  • Kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini azaltır.
  • Göz sağlığı için çok faydalıdır. Makula dejenerasyonu ve katarakt riskini azaltır. Makula dejenerasyonu halk arasında sarı nokta olarak bilinmektedir. Daha çok 55 yaş üstü kişilerde, çok fazla sigara içenlerde ve yetersiz beslenenlerde rastlanmaktadır. Makula gözün arkasında yer alan detayları görmemizi sağlayan bir bölgedir, bu nedenle bu bölgede meydana gelen bir sorun görme açısından son derece tehlikelidir.
  • Kan şekerini düzenlediği için şeker hastaları için ideal bir besindir.
  • Deri başta olmak üzere birçok kanser türüne karşı koruma sağlar. Yapılan bilimsel araştırmalar buğdayı beslenme düzeni içerisinde kullanan kişilerin, tüketmeyenlere kıyasla kansere yakalanma riskinin daha az olduğunu ortaya koymuştur.
  • E ve B vitaminleri sayesinde beyin sağlığı için faydalıdır. Beyin fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde yerine getirilmesini sağlar.
  • Alzheimer ve bazı zihinsel hastalıklara yakalanma riskini azaltır.
  • Ruh sağlığına iyi gelir, depresyona yakalanma riskini azaltır.
  • Buğdayın hububat olarak tüketilmesinin yanında çimi de bir o kadar faydalıdır. Buğday çimi dokuları temizler, vücudu toksik maddelerden arındırır.
  • Vücuttaki iltihap ve enfeksiyonu temizler.
  • Diş ve dişeti hastalıkları için iyidir. Buğdayı bir gece önceden bir bardak su içerisinde bekletir ve onunla gargara yaparsanız, dişetlerinde var olan iltihap ve ödem benzeri oluşumların geçtiğini göreceksiniz.
  • Kan akışını düzenler.
  • Midede meydana gelen hazımsızlık ve şişkinlik sorunlarına iyi gelir.
  • Buğday yağı metabolizmayı güçlendirir, cinsel gücü artırır, bağırsak hareketlerini artırarak kilo vermeye yardımcı olur.

Buğday parametrelerini analiz edin

BİZE ULAŞIN

Ürünlerimiz hakkında detaylı bilgi almak için ABP satış mühendislerimize danışabilirsiniz.

TOP
×

ABP WhatsApp Hattı'na hoşgeldiniz...

Bizimle iletişime geçebilir, ürün ve hizmetlerimizle ilgili bilgi alabilirsiniz...

×